Beleggers aller landen, verenigt u!

MARLEEN JANSSEN GROESBEEK, LECTOR SUSTAINABLE FINANCE & ACCOUNTING, AVANS HOGESCHOOL − 12/06/15
We wantrouwen de financiële sector, maar laten die nog steeds vrij om voor ons te beleggen, stelt Marleen Janssen Groesbeek. Tijd om duurzamere beleggingen te eisen.
Voor het waarborgen van een toekomstbestendig pensioen moet de Nederlander zich nadrukkelijker bemoeien met de manier waarop zijn geld wordt belegd.
In de afgelopen 25 jaar zijn Nederlandse burgers grote internationale beleggers geworden. Niet alleen omdat hun pensioenfondsen hun geld wereldwijd hebben belegd, maar ook omdat burgers in beleggingsfondsen zijn gestapt en aflossingsvrije hypotheken en levensverzekeringen hebben afgesloten. We schijnen minder vertrouwen te hebben gekregen in de financiële sector, maar tegelijk geven we grote financiële partijen de vrije hand om voor ons te beleggen.
Waarom eigenlijk? Zo’n geweldig financieel rendement hebben die professionals niet behaald.
Op de knieën
De fixatie op financieel rendement is de kern van het probleem. Een waardevast pensioen wordt niet bepaald door de hoogte van het bedrag dat na pensionering op de rekening wordt gestort. Een goed pensioen wordt bepaald door de kwaliteit van de samenleving. Is het veilig op straat? Zijn energie, water, boodschappen en thuishulp nog betaalbaar? Hebben de kleinkinderen nog goed onderwijs?
Als we elke maand zo veel geld opzij zetten voor onze toekomst, is het belangrijk dat we als burgers ons veel actiever bemoeien met wat bedrijven, overheden en grote beleggers, nu nog met onze zwijgende instemming, doen. We kunnen daarbij een voorbeeld nemen aan de activitische aandeelhouders die, zelfs met een klein percentage van de aandelen, multinationals op de knieën krijgen. We zijn door onze internationale beleggingen allemaal aandeelhouders geworden. Die positie moeten we gebruiken. Voorbeelden van burgerbeleggeractivisme zijn het burgerinitiatief Ons Geld, dat de manier van geldschepping aan de kaak stelt, en de beweging Fossiel Vrij.
Uit onderzoek in opdracht van Trouw blijkt dat 60 procent van de pensioenspaarders graag wil dat zijn pensioenfonds niet meer in fossiele brandstoffen belegt. Een sympathiek idee. Maar dit betekent ook dat deze pensioenspaarders zelf hun consumptie van fossiele brandstoffen drastisch moeten terugbrengen en dat ze niet meer moeten stemmen op partijen die vergunningen afgeven om kolencentrales te bouwen. Het één kan niet zonder het ander.
Obsessie
Uit het onderzoek blijkt ook dat pensioenspaarders bereid zijn financieel rendement in te ruilen voor meer verantwoord beleggen door hun pensioenfonds. Maar er zijn inmiddels stapels academische onderzoeken – bijvoorbeeld van Harvard-hoogleraar Robert Eccles – die laten zien dat verantwoord beleggen niet ten koste gaat van het financieel rendement. In Nederland hebben we met ASN Bank en Triodos twee voorbeelden die deze beleggingsmythe weerspreken. Het is bijzonder dat, ondanks de schade die we allemaal hebben geleden door de obsessie met rendement die uitmondde in de kredietcrisis, zelfs pensioenfondsbestuurders nog steeds denken dat investeren in een duurzame samenleving ons rendement zal kosten.
Duurzaamheid is het vergroten van de weerbaarheid van het economische systeem en zijn spelers, zodat huidige en toekomstige generaties welvarend kunnen zijn en zich materieel en immaterieel kunnen ontplooien, met inachtneming van de fysieke grenzen van de planeet en zonder de bewoners van de aarde schade toe te brengen. Dat te bereiken, is niet alleen de verantwoordelijkheid van onze pensioenfondsen, maar van ons allemaal.
Dit artikel is deel van de lectorale rede die de auteur vandaag uitspreekt.